Ailede safra kesesi taşı varsa ne yapmalıyız?

Sindirim sisteminin en sık hastalıklarından biri olan safra kesesi taşı gelişiminde ailevi bir eğilim bulunmaktadır. Tüm diğer risk faktörleri gibi bu konuda bilinçli olmak hem koruma hem tanı ve gereğinde zamanlı tedavi için önemlidir.

Safra kesesi taşlarının oluşumunun en önemli nedenlerinden biri safranın kimyasal içeriğidir. Safradaki kolesterol, bilirubin ve safra tuzlarının oranı, bunların safradaki çözünürlük miktarı safra dengesi için gereklidir. Bir diğer safra kesesi taşı oluşma nedeni ise safra kesesinin içindeki safrayı boşaltmak için gerekli olan kasılmasını etkileyen mekanik nedenlerdir. Safradaki kolesterolün artması, ya da mekanik olarak yeterli kasılamaması durumunda, fazla miktardaki içerik safrada çözünemez aynı su borularında kirecin birikmesine benzer şekilde, önce safra çamuru sonra safra taşı haline döner.

Safra kesesi ameliyatı için başvuran hastalarda sıklıkla ailelerinden bir ya da daha fazla kişide safra kesesi taşı olduğu, ameliyat oldukları saptanır. Bu ailelerde net tanımlanmış bir genetik değişiklik olmamakla birlikte çalışmalar sürmektedir. Safra kesesi taşlarının klasik anlamda kalıtsal olduğu söylenememekle birlikte, ailevi eğilim olduğu bir gerçektir. Diğer risk faktörlerini taşıyan kişiler gibi, ailesinde safra kesesi taşı olanların da mümkün olduğunca sağlıklı bir yaşam stilini benimsemelerinde fayda bulunmaktadır. Kilodan kaçınmak, dengeli bir beslenme alışkanlığı kazanmak, düzenli fiziksel aktivite yapmak kendi sağlıkları için yararlı olacaktır.

Ailevi riski olanların koruyucu amaçlı genel önlemlere uymak dışında, kendilerini olası safra kesesi taşına bağlı şikayetler konusunda eğitmeleri gerekir. Böylelikle bir sorun oluşması durumunda, şüphe eşiği genel toplumdan düşük tutularak gerekli yöntemler ile kısa sürede tanı konulması sağlanır.

Aile riski olan kişiler, şikayetleri olmasa dahi rutin tarama ile takip edilerek kendilerinde ‘sessiz’ safra kesesi taşı oluşumu açısından kontrol altında tutulabilir. Tedavi kriterleri aile riskinden bağımsızdır. Safra kesesi taşı saptanmış ve hiçbir şikâyeti olmayan hastalara sadece aile geçmişinden ötürü safra kesesi ameliyatı önerilmez.