Safra kesesi cerrahisi öncesi dikkat edilmesi gerekenler

Doç. Dr. Didem Öncel Yakar’ın cevabı

Genel Cerrahi alanında en sık yapılan ameliyatlardan biri laparoskopik kolesistektomidir. Kapalı yöntemle safra kesesinin tamamen alınmasını ifade eden bu cerrahi girişimin en önemli nedeni safra kesesi taşlarıdır.

Bu konu ile ilgileniyorsanız; safra kesesinin fizyolojisi (= ne işe yarar), anatomisi (=yapısal özelikleri), patolojileri (= hastalıkların oluşma mekanizması), tedavi algoritmaları (=tedavi seçeneklerinin hangi kriterlerle belirlendiği), cerrahi teknik (= ameliyatın nasıl gerçekleştirildiği) gibi farklı alanlarda detaylı açıklamaları ilgili başlıklar altında bulabilirsiniz.

Bu yazıda sizlerden en sık duyduğumuz bir başka soruya değinilecektir: Safra kesesi ameliyatı öncesinde ne yapmalı mıyım? nelere dikkat etmeliyim? Her zaman vurguladığımız gibi, öncelikle doğru tanı koyulduğundan ve sizin özelinizde bu tanı için en uygun tedavinin cerrahi olduğundan emin olunması gerekiyor. Deneyimli uzmanlar tarafından, safra kesesi taşı (kolelityazis) çoğunlukla daha hasta şikayetlerini anlatırken şüphelenilen, gerek fizik muayene gerek Ultrasonografi ile rahatlıkla tanısı konulabilen bir hastalıktır. Tanı aşamasından sonra laboratuar değerleri ile birlikte hasta detaylı olarak değerlendirilerek hekim şu sorulara yanıt arar:

1) Bu hastanın ameliyat olması gerekli mi?

2) Gerekli ise bu ameliyatın acil yapılması gerekli mi? Bu iki soruya göre hasta ve yakınlarına bir tedavi planı çıkartılır.

Olası senaryolar şu şekilde özetlenebilir:

• Safra kesesinde taş (kolelityazis) mevcut, ancak hastanın şikayeti olmadığı için ameliyat gerekli değildir.
• Safra kesesinde taş ve buna bağlı şikayetleri olan hastada ameliyat gereklidir. Bu ameliyat tıbbi nedenlerle acil olarak yapılmalı ise tanıyı takip eden 1-2 gün içinde gerekli ameliyat öncesi tetkik ve olası girişimlerin ardından acil laparoskopik kolesistektomi uygulanır.
• Safra kesesi taşı ve buna bağlı şikayetler nedeniyle ameliyat gereklidir, ancak bu durum aciliyet teşkil etmemektedir. Bu grup hastada planlı (elektif) laparoskopik kolesistektomi yapılır.

Bu senaryolardan da anlaşılabileceği üzere birinci grup hastaya ameliyat önerilmediğinden, ikinci grup hastanın da ameliyatı erteleme şansı olmadığından, ameliyat öncesi dönemde yapılabilecek herhangi bir şey bulunmamaktadır.

Ancak elektif ameliyat önerilen hastalarda bu süreç tamamen farklı seyreder. Kimi hasta tanı konulduktan sonra kısa sürede ameliyat olmayı tercih etmekteyken kimi hasta kişisel -sosyal- mesleki- coğrafi nedenlerden cerrahi tarihlerini ertelerler. Tanı ile tedavi arasındaki süreç uzadıkça hastanın olası komplikasyonlarla karşılaşma riski artar. Bu nedenle ister tercih ister zorunluluk sonucu, önerilen cerrahi tedavi geciktirilecek ise hastanın ameliyata kadar geçen sürede dikkat etmesinde fayda olan unsurlar bulunmaktadır.

Bunlar:

• Olası safra kesesi kasılmasına bağlı şiddetli ağrıdan (bilier kolik) mümkün olduğunca kaçınmak için uzun açlık, ağır öğünler, yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Kişisel olarak yediğiniz zaman size sıkıntı verdiğini bildiğiniz gıda türleri varsa (ör kuruyemiş, acı, baharat vs) bunlara da özen gösterilmelidir.
• Herhangi bir dönemde şiddetli sağ üst-yan ağrısı, bulantı, kusma, ateş gibi şikayetler oluşursa mutlaka acilen hastaneye başvurulmalı, güncel olarak durumunuz değerlendirilmelidir.
• Safra kesesi taşı nedeniyle özellikle mide ağrısı, yanma, ekşime gibi şikayetleri ön planda olan hastalar ameliyat sonrası döneme kadar doktorlarının kontrolünde Proton Pompa İnhibitörleri (PPI) kullanabilir.
• Kronik hastalık (ör: yüksek tansiyon, diabet vs) varsa ameliyata kadar geçen sürede bunların düzenli tedavisi, kilo fazlası varsa mümkün olduğunca kilo kaybı, sigara kullanılıyorsa mümkünse tamamen bırakılması ya da azaltılması gibi genel sağlığı iyileştirici önlemler alınarak hem ameliyat hem ameliyat sonrası süreç kolaylaştırılabilir.
• Ameliyat öncesi dönemde cerrahınız tarafından istenen ek tetkik varsa tamamlanır.
• Ameliyat sonrası yaklaşık 7-10 gün istirahat gerektiğinden, bu dönemde yapılması gerekenler önceden ayarlanır.

Tüm bunlara dikkat edilerek, sorunsuz olarak geçirilen bir bekleme süresi sonrası ameliyat tarihi belirlenen hasta cerrahi ekip tarafından ameliyat hazırlıkları ve sonrası ile ilgili detaylı bilgilendirilerek ameliyata alınır.

Karaciğerin ürettiği ve yağların sindirimi için gerekli olan safranın bir kısmını depolamak ve konsantre etmek (yoğunlaştırmak) görevleri olan safra kesesi, ismiyle uyumlu bir şekilde karaciğerin altında bulunan kese şeklinde bir organdır. Safra içindeki kimyasal bileşimin dengesiz hale gelmesi ile oluşan safra taşları son derece sık görülmektedir. Yaklaşık her 10 kişiden birinde bulunduğu bildirilmektedir. Bu derece sık olmasına rağmen her kişide semptom oluşturmaz. Şikâyete yol açmayan safra kesesi taşlarının tedavi edilmesine de gerek yoktur. Safra kesesi ameliyatı semptom görülmesi veya hekimin diğer nedenlerle cerrahi işlem kararı vermesi durumunda gündeme gelir. Laparoskopik kolesistektomi yani safra kesesinin kapalı yöntemle çıkartılması yöntemi ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.

Yirmi beş yılı aşkın hekimlik deneyimiyle Türkiye’nin saygın kadın cerrahları arasında yer alan Doç. Dr. Didem Öncel Yakar’ın uzmanlık alanları arasında, karaciğer naklinin yanı sıra karaciğer-safra yolları- pankreas hastalıklarının tedavisi ve laparoskopik kolesistektomi önemli bir yer tutuyor. Doç. Dr. Didem Öncel Yakar, bu bölümde sizlerden gelen soruları yanıtlıyor.

Bu alanda uzun yıllar çalışmış ve çok sayıda ameliyat gerçekleştirmiş olmanın birikimiyle, Ataşehir’de bulunan özel muayenehanemizde tanı, uygun tedavi seçimi ve ameliyat süreçlerinin yönetimi için sizlerin yanındayız. Hayatımızın her anında sağlık bizimle olsun.